|
OLUMSUZ DUSUNCEYE MEYDAN OKUMAK
Bir cogumuz ,olumsuz duygu ve dusunceleri ,hafif sinirlilik ve gerilim halinden derin depresyon ,hiddet ve mutsuzluk bosluklarina gidip gelen dalgalanmalari yasayabiliriz.Zor bir olay meydana geldiginde uzuntuyu gerginligi veya hiddeti yasamak cok dogaldir.Ancak bazen bu durum sureklilik gosterirse,ozsayginin yok olmasina neden olup depresyona yol acabilir.Olumsuz dusunceler,duyumsama seklimizi ve dolayisiyla da davranis seklimizi etkiler.Fakat kosullarin aciz bir kurbani olmak zorunda degiliz,olumsuz dusunce kaliplarini olumlu yanitlara donusturmeyi ogrenebilir ve yasamimizda tercih etmenin cok daha muazzam ozgurluk keyfini hissedebiliriz.Peki olumsuz dusuncelerle nasil bas edecegiz?Oncelikle kendimize donmemiz ve bazi yontemleri kendimize uygulamamiz lazim Ilk yontem,''gercekci olmaktir''.Olumsuz dusuncelerimiz gercekten mantikli mi abartilmis mi?Sucu kimde ariyoruz,kendimizde mi baskasinda mi?Burada kendimizle yuzleselim.''Gercegi arastiralim''.Bazi olumsuz dusunceler aslinda dogru degildir,kendimiz hakkinda kotu duygular hissetmemizden kaynaklanir.Bunlari ayirt etmemiz gerekir.''Bizden yana veya karsit dusunceleri irdeleyelim''.Bu dusuncelerin yasamimiza ne kadar yarar/ zarar getirdigini arastiralim.''Kendimize karsi nazik olalim''.Bircok insan kendisini yaptigi hatalardan oturu,bir baskasina yapmayacak kadar acimazisca ve kotu cezalandirir. Kendimize baskalarina davraniyormuscasina nazik ve bagislayici olalim.''Korkularimizla yuzleselim''.Bunlarin ne oldugunu bilirsek ,bircogunun gercekte ustesinden gelebilecegimiz,onemsenmemis korku ve endiseler oldugunu gorebiliriz.
''Genellemeden kurtulalim''.Mantikli dusunmeyi onleyici,hatali ve abartili genellemeler yapip yapmadigimizi arastiralim.
''Tum etkenleri bir araya topliyalim''.Bir olayi tum ayrintilari ile bilmeden ,kendi davranislarimiz veya baskalarinin davranislari uzerinde asirimi duruyoruz?
''Tahminler yanlis olabilir''.Dogruluguna inandigimiz seylerin gercekten dogru olup olmadigini arastiralim.
''Duygularimizin gecerliligini kontrol edelim''.Bazi durumlarda olumsuz duygular dogallasip korkularimizla yalniz kalmamizi engeller.Bu duygulari baskalari ile paylastigimizda karsimizdakinin de ayni tarz seyler hissetigini gorecek ve bizim icin korku olmaktan cikmasini ve kendimizi kotu hissetmememizi saglayacaktir.
''Olumsuz dusuncelerimizi kabul edelim''.Onlarla ugrasmak yerine ,bu olumsuz dusuncelerin bir insan olarak bizi tamamlayan bir parcamiz oldugunu kabul edelim.
Butun bunlarla yuzlestikten ve yerlerine olumlu dusunceleri kararlilikla yerlestirdikten sonra olumsuz dusuncelerin urettigi tanidik kaliplari yasamimizda kiskirtici olaylar olarak gorebilecegiz.Bunu yapmanin hic kolay olmadigini hepimiz biliyoruz.Bu yoldaki mucadelemizde enerji ve sabrimizi yitirebilir,riski goze alamayabiliriz.Ama ertesi gun yeniden ise baslamak bizim elimizde.Secim bizim.Bunu baskalarinin bizim yerimize yapmasini bekleyemeyiz.Partnerimiz,ailemiz ve arkadaslarimiz bize destek versin vermesin,istedigimiz yasami secmek ve sectigimiz yasami elde etmek icin harakete gecmek yalnizca bizim elimizde.
MEYDAN OKUYAN,KAZANIR...
|
|
INSAN ILISKILERINDE DINLEMEK
Insan iliskilerinde etkili olabilmek icin once karsidakini dinlemesini bilmek gerekir.Karsimizdakinin esas sorununun,vermek istedigi mesajin ne oldugunu anlamadan,hemen konusmaya baslar,kendi paradigmalarimiz(Bireyin ic ve dis dunyasini algilama,yorumlama ve bilme surecleriyle ilgili,tum etkenlerin yarattigi orgutlu ve dinamik dusunsel sistem.Algi duzeyi)icinde yarattigimiz dunyadan,onun sorunlarini anladigimizi zannederiz.Baskalarinin kendi dunyalarini bizim paradigmalarimizla gormesini isteriz.Aynen kendi gozlugu ile cevreyi iyi gorebilen bir insanin baskasina vererek bu gozlugu takarsan her seyi acik secik gorursun demesi gibi bir sey .Halbuki etkili iletisim sirri ,karsimizdakine kendi paradigmalarimizi empoze etmek degil,onun hangi paradigmalar araciligi ile ic ve dis dunyasini anlamlandirdigini ogrenmek ,kesfetmek ve kisinin dunyasina bakabilmektir.Karsimizdaki kisin paradigmalarini nasil kesfedebiliriz?Bunu o kisiyi iyi dinleyip,bir anlamda onun gozleriyle gorup,onun kulaklariyla duyarak kesfedebiliriz.Bu nedenle,iletisim alaninda en onemli ilkelerden biri,once dinle anla ,daha sonra anlasilmayi bekledir.Iyi bir dinleyici olabilmek icinde kisinin empatik dinleme yetenegini gelistirmesi gerekir.Insanlar genellikle 4 cesit dinleme sekli kullanirlar.Onemsememe;Kisinin soyledigini dinler gibi gorunur ama dinlemiyordur.Secici dinleme;Soylenenin ancak bir kismini duyar,gerisine ilgi gostermez.Dikkatle dinleme;Soylenen sozlere dikkat eder,hangi kelimelerin kullanildigini iyi bilir.
Empatik dinleme;Kisiyi anlamak icin kullanilan aktif dinleme bicimidir.Kisinin soyledigi sozler hangi deneyimleri,ogrenimleri dile getiriyor,kisi nasil hissediyor , cevresini ve kendini nasil goruyor?Karsimizdakinin gozuyle dunyayi gorebilirsek empatik dinlemeyi gerceklestirebiliriz.Boylece hem entelektuel hem de duygusal ve yasantisal yonden sanki bir anlamda o kisi oluruz.Bu cesit dinlemeyi kaliplasmis insanlarin gerceklestirmesi cok zordur cunku karsisindaki bireyi kendi ic dunyalarina soktukca kendi dunyasindaki hoslanmadigi,bilmedigi,korktugu yonleri de acmak zorunda kalacaktir.
Bir kimseyi anlamak isteme ya da istememe kisiye baglidir.Sayet once dinle ve anla ilkesini uygularsa,sorunlarin temeline onem verir,dogru bilgi edinir ve bu bilgiler cercevesinde dogru karar alir.Insan aktif olarak gercekten dinleyince kendini etkilenir hale getirir,karsindakinden etkilenen kisi karsisindakini de etkiler.Karsisindakinden etkilenmeye basladigi anda,kisinin etki cemberi genislemeye baslar.
Diger insanlari derinden anlamaya baslayan kisi,o insanlari daha cok takdir eder ve onlara daha saygili olur.Anlayis yoluyla diger insanlarin ozune dokunurken,kendi ozune ve bir anlamda insanligin ozune dokunur.Kisinin ozune yaklasan onlarin canina ve onuruna yaklasmis olur.
Psikolog Sibel Sezgin
|
|
|
